Między Bajkałem a Pałukami – losy rodziny Żenkiewiczów – relacja z Ciekawości świata

W dniu 8 listopada br. odbyło się spotkanie z cyklu „Ciekawość świata” zatytułowane „Między Bajkałem a Pałukami – losy rodziny Żenkiewiczów„. Naszym gościem był Jerzy Żenkiewicz– pracownik naukowy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, elektronik, informatyk, pionier polskiego internetu. Jerzy Żenkiewicz jest autorem ponad stu publikacji z dziedziny telekomunikacji, systemów komputerowych i infrastruktury sieciowej.

Jest również badaczem historii Kresów Północno-Wschodnich, głównie Litwy Kowieńskiej. Z tego zakresu opublikował kilkadziesiąt publikacji, w tym kilka książek, m.in. „Historia Litwy na przestrzeni wieków i jej powiązania z Polską”, „Ziemiaństwo polskie w Republice Litewskiej w okresie międzywojennym”, „Dwór polski i jego otoczenie” oraz „Rodzinne drogi”. 

To właśnie ostatnia publikacja stała się pretekstem do zorganizowania spotkania w Kcyni. Nasz gość w fascynujący sposób przedstawił rezultat swojej 40-letniej pracy i poszukiwań – jego celem było odtworzenie losów rodziny Żenkiewiczów. By dotrzeć do rodzinnych dokumentów, najstarszych śladów w księgach parafialnych, archiwach, odwiedził wiele miejscowości, także tych, które obecnie znajdują się na terytorium Litwy. Wykonał niezwykłą pracę, benedyktyńską – przywracając pamięć o przodkach, o których wiedza nikła w opasłych księgach.

We wstępie pan Jerzy Żenkiewicz podkreślał, że wciąż utrzymuje bliski kontakt z mieszkańcami Górek Zagajnych, których w sposób szczególny powitał na spotkaniu. Podkreślił, że Górki Zagajne znajdowały się na średniowiecznym trakcie pomiędzy Żninem a Kcynią, a on sam doprowadził do tego, by w internetowej encyklopedii – Wikipedii – pojawiła się notka dotycząca miejscowości. Podzielił się także swoimi wspomnieniami z dzieciństwa i opowiedział, z czym kojarzy mu się Kcynia.

Losy rodziny Żenkiewiczów udało się mu udokumentować od k. XIV w. Posiłkując się wieloma unikalnymi fotografiami i dokumentami opowiedział nam o tym, w jaki sposób rodzina trafiła na teren Żmudzi, a następnie pod koniec II wojny światowej, uciekając przed NKWD przez podtoruński Przysiek do pobliskich Górek Zagajnych. Fascynujące były losy rodziny Żenkiewiczów – budowniczych kolei transsyberyjskiej, niezłomnych kobiet, które dbały o jedność rodziny w trudnych czasach. Maria Żenkiewiczowa po śmierci męża objęła rządy w majątku Adamajcie, prowadziła także dwie restauracje przy dworcach kolejowych, z których dochód dawał utrzymanie rodzinie.

Nie mogło w opowieści zabraknąć wątków związanych z Petersburgiem, który wówczas stanowił centrum życia kulturalnego, akademickiego i społecznego i gdzie mieścił się Instytut Technologiczny. Rozmawialiśmy także o tym, jak rodzicom pana Jerzego udało się „zadomowić” w nowej, powojennej rzeczywistości. W czasie spotkania mieszkańcy Górek Zagajnych – koledzy Jerzego Żenkiewicza z młodzieńczych lat, wspominali jego rodziców i sportowe osiągnięcia braci Żenkiewiczów. Osobną część wykładu stanowiło omówienie wkładu rodziny w odzyskiwanie wolności przez Polskę – w związku ze świętowanym w tym roku stuleciem odzyskania niepodległości. Po spotkaniu był czas na indywidualne rozmowy z naszym gościem, wspomnienia i dedykacje wpisywane do książki „Rodzinne drogi”.

Przypominamy Państwu, że w listopadzie czeka nas jeszcze jedno spotkanie w ramach „Ciekawości świata”. Zapraszamy w dniu 22 listopada br. o g.17.30 na wspólne oglądanie filmu Karolewo 1939 w reżyserii Sebastiana Bartkowskiego. Film z uwagi na podejmowaną tematykę i sceny jest dostępny dla widzów powyżej 13 roku życia. Wstęp wolny. W projekcji udział weźmie reżyser, zaprosiliśmy także na spotkanie aktorów z gminy Kcynia.

Tekst i zdjęcia: Justyna Makarewicz