W Szubinie odsłonięto pomnik upamiętniający ppłk Johna H. Van Vlieta Jr. i kpt. Donalda B. Stewarta

Dzisiaj, 11 kwietnia br. w Szubinie Marszałek Sejmu Radosław Sikorski wziął udział w uroczystym odsłonięciu pomnika ppłk Johna H. Van Vlieta Jr. i kpt. Donalda B. Stewarta oficerów Armii Stanów Zjednoczonych, jeńców Oflagu 64 Altburgund (Szubin), którzy zostali wykorzystani przez Niemców jako świadkowie ekshumacji polskich oficerów w Katyniu w maju 1943 r. Ich niezależne relacje przekazane rządowi Stanów Zjednoczonych potwierdziły odpowiedzialność Związku Sowieckiego za Zbrodnie Katyńską. Uroczystości rozpoczęły się o godz. 12:00, w których udział wzięli przedstawiciele rodzin amerykańskich oficerów, Andrzej Kunert sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, przedstawiciele Ambasady USA płk Ray Wójcik Attaché Wojskowy, płk Warren Barlow Szef Biura Współpracy Obronnej oraz mjr Colin Baggs, gen. broni Edward Gruszka – Szef Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych w Bydgoszczy, Iwona Kozłowska – Poseł na Sejm RP, Elżbieta Rusielewicz – Wicewojewoda Kujawsko-Pomorski, Zbigniew Ostrowski – Wicemarszałek Województwa, Andrzej Kinderman – Wicestarosta Nakielski, przedstawiciele służb mundurowych. Wszystkich przybyłych powitał Artur Michalak – Burmistrz Szubina.

Obydwaj amerykańscy oficerowie trafili do niemieckiej niewoli w czasie II wojny światowej (Van Vliet 17 lutego 1943 w Tunezji). Po odkryciu masowych grobów polskich oficerów w Katyniu Niemcy stworzyli z alianckich oficerów przetrzymywanych w niewoli komisję, która miała potwierdzić odpowiedzialność Związku Sowieckiego za tę zbrodnię wojenną. Wśród nich znaleźli się upamiętniani oficerowie amerykańscy. Po powrocie z Katynia zostali osadzeni w obozie jenieckim Oflag 64 Altburgund (Szubin).

Ppłk. John H. Van Vliet, świadek ekshumacji przeprowadzonych przez Niemców w Katyniu wiosną 1943 roku już latem 1943 i wiosną 1944 przesyłał na zachód tajne raporty na ten temat. Pierwszą oficjalną relację po wyzwoleniu Van Vliet złożył 10 maja 1945 r. w Paryżu. Było to jeszcze przed konferencją poczdamską oraz przed procesem norymberskim, w trakcie którego Związek Sowiecki próbował zrzucić winę za Zbrodnię Katyńską na Niemców. Świadectwo amerykańskiego pułkownika jednoznacznie wskazywało na odpowiedzialność Rosjan.

Znane są jeszcze dwa raporty Van Vlieta: jeden złożony w Waszyngtonie 22 maja 1945 roku, początkowo ustnie, dwa dni później pisemnie, drugi z 11 maja 1950 roku. Niestety zarówno rząd amerykański, jak i szerzej – zachodni alianci, nie wykorzystali posiadanych informacji, a „Raport Van Vlieta” został na długie lata utajniony.

Po zakończeniu uroczystości goście udali się do Muzeum Ziemi Szubińskiej gdzie mogli zobaczyć makietę obozu jenieckiego Oflag 64 Altburgund (Szubin).

tekst i zdjęcia: Zbigniew Kubisz/www.kurier-nakielski.pl