Jak najkorzystniej przekazać mieszkanie żeby nie płacić zachowku?
W naszym życiu nie zawsze wszystko możemy zaplanować. Warto jednak wcześniej pomyśleć, w jaki sposób zorganizować dziedziczenie naszego majątku po naszej śmierci. Choć jest to przykre, czasami mamy powody, by np. naszą nieruchomość otrzymało tylko jedno dziecko bez obowiązku płacenia zachowku pozostałym. Mimo że prawo polskie stoi w obronie interesów wszystkich dziedziczących, da się przekazać mieszkanie w taki sposób, by nie powstała konieczność płacenia zachowku po śmierci rodzica.
Umowa dożywocia wraz z przekazaniem mieszkania
Umowa dożywocia opisana w Kodeksie cywilnym jest bardzo dobrym sposobem zablokowania na przyszłość roszczenia o zachowek. Zgodnie z art. 908 § 1: „jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym”.
W umowie dożywocia strony mogą dowolnie określić obowiązki nabywcy mieszkania. Umowa taka nie jest darowizną (od której przysługuje zachowek), tylko właśnie umownym ustaleniem wzajemnych praw i obowiązków. Dzięki temu przekazanie mieszkania w ten sposób jednemu z dzieci zablokuje możliwość dochodzenia zachowku po śmierci rodzica. Nie dolicza się bowiem wartości tej nieruchomości do tzw. substratu zachowku. Warto więc w pierwszej kolejności rozważyć właśnie tę opcję.
Wydziedziczenie w testamencie
Możliwe jest również przekazanie mieszkania w testamencie, który jednocześnie wydziedzicza inne dzieci. Konstrukcja wydziedziczenia jest określona w art. 1008 Kodeksu cywilnego: „spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawnieni:
- wbrew woli spadkodawcy postępują uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
- dopuścili się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności, albo rażącej obrazy czci;
- uporczywie nie dopełniają względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych”.
Jest to ważny przepis, bowiem zgodnie z nim pozbawić testamentu i zachowku można spadkobiercę tylko na mocy ważnego testamentu, z konkretnych przyczyn. A te, jak widać, muszą być poważne i możliwe do udowodnienia.
Przeczytaj też: Wydziedziczenie w testamencie a zachowek
Zrzeczenie się dziedziczenia
Ostatnim sposobem na brak konieczności zapłaty zachowku jest zrzeczenie się dziedziczenia dokonane w formie aktu notarialnego za życia spadkodawcy. Na mocy § 2 art. 1049 Kodeku cywilnego „zrzekający się oraz jego zstępni, których obejmuje zrzeczenie się dziedziczenia, zostają wyłączeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku”.
Jak jednak widać, do takiej umowy potrzebna jest zgoda przyszłego spadkobiercy, który dobrowolnie zrzeknie się wszelkich korzyści majątkowych po śmierci rodzica (czy ewentualnie innej osoby, po której zgodnie z prawem miałby dziedziczyć). Ta opcja nie zawsze wchodzi w grę, bo zwykle chcemy pozbawić zachowku osobę, która dała nam powody do takiego postępowania. Umowne zrzeczenie się przez nią praw majątkowych należy więc do rzadkości. Z tego powodu warto rozważyć raczej dwie wcześniejsze opcje.
Bibliografia:
Materiał partnera
