Premiera filmu KAROLEWO 1939

W dniu 22 listopada 2018 roku odbyło się drugie w tym miesiącu spotkanie z cyklu „Ciekawość świata”. Tym razem wspólnie obejrzeliśmy film dokumentalny Karolewo 1939, zrealizowany przez Instytut Filmowy Unisławskiego Towarzystwa Historycznego. W słowie wstępnym Justyna Makarewicz wspomniała o co najmniej dwóch powodach, dla których zależało jej na organizacji takiego spotkania. Pierwszym z nich jest zbliżająca się w przyszłym roku okrągła rocznica wybuchu II wojny światowej. Jak pokazują współczesne wydarzenia i odradzające się w Europie ruchy faszystowskie, nigdy dość przypominania, czym była II wojna światowa. Drugim z  powodów, dla których zależało nam jako organizatorom na pokazaniu filmu w Kcyni jest fakt, że wystąpili w nimi aktorzy mieszkający na terenie naszej gminy. Burmistrz Kcyni Marek Szaruga zaprosił ich do wzięcia udziału w dzisiejszym pokazie. W filmie, reżyserowanym przez Sebastiana Bartkowskiego, który był obecny w czasie kcyńskiego pokazu, wystąpili najmłodsi: Dominika Szcześniak, Marcelina Woźniak, Ignacy Straszewski. Udział wzięły także Zuzanna Kurzawa, Jagoda Furtak, Maja Woźniak – absolwentki gimnazjum w Chwaliszewie. Na ekranie zobaczyć można było także dorosłych: Hannę Paszkiewicz, Annę Okrutnik-Straszewską, Przemysława Straszewskiego i Artura Woźniaka. Pani Hanna Paszkiewicz uczestniczyła także w analizie i selekcji źródeł, na podstawie których powstał scenariusz filmu.

Przy pełnej widowni i w wielkim skupieniu obejrzeliśmy film. W pokazie uczestniczyło ponad 60 osób, nie tylko z terenu gminy Kcynia. Dodatkowym walorem przygotowanego materiału było to, że sceny, będące rekonstrukcją zbrodni dokonywanych przez Selbstschutz Westpreussen w Karolewie, przeplatane były wypowiedziami potomków zamordowanych, lub – jak w przypadku pana Bethke – bezpośrednich uczestników wydarzeń. Co najbardziej przerażające – podkreślał reżyser filmu w swojej prelekcji po pokazie – zbrodni na Polakach dokonywali ich sąsiedzi, nierzadko załatwiając w ten sposób swoje osobiste porachunki czy dawne zatargi. To nie był Wehrmacht, wojsko, które przemieszczało się po terytorium Polski – to byli sąsiedzi, którzy przed wybuchem wojny żyli obok nich – stwierdził. Pan Sebastian Bartkowski podkreślał także, że wielu zbrodniarzy z Karolewa (ale nie tylko), w wyniku opieszałości aparatu sądowego Zachodnich Niemiec, uniknęło kary i nigdy nie poniosło konsekwencji swoich wojennych czynów. Proszę państwa, zbrodnie w Karolewie były dokonywane z wyjątkowym okrucieństwem – odnaleziono korpusy pozbawione głów, głowy odcinane za pomocą tępych narzędzi – opowiadał. Jesienią 1939 roku doszło do mordów na Polakach na olbrzymią skalę. Karolewo jest tylko jednym z przykładów. Napis, który pojawia się na zakończenie filmu: W obozie w Karolewie zamordowano nie mniej niż 1781 obywateli polskich. 75 osób zidentyfikowano na podstawie ekshumacji. Do dziś historycy ustalili personalnie prawie 400 ofiar tej kaźni. Większość z nich nadal jednak pozostaje bezimienna. CZEŚĆ ICH PAMIĘCI.

Po emisji filmu przyszedł czas na podziękowania. Przewodniczący Rady Miejskiej w Kcyni pan Jan Kurant, zwracając się do młodych ludzi biorących udział w filmie, stwierdził: wojna skończyła się ponad 70 lat temu. Macie to szczęście, że żyjecie w czasach pokoju i nie pamiętacie wojny, nie są to dla was bliskie sprawy. Życzę Wam, żebyście nadal rozwijali w sobie historyczne zainteresowania, żebyście nigdy nie doświadczyli, czym jest okrucieństwo wojny. Przekazał także gratulacje na ręce autora scenariusza i reżysera filmu pana Sebastiana Bartkowskiego. Zaproszeni aktorzy oraz reżyser otrzymali w podziękowaniu zestawy gadżetów i materiałów przygotowanych przez Dźwiękowe Archiwum Kcyni. Podziękowano także dyrektorom szkół, którzy wsparli powstanie filmu udostępnionymi rekwizytami – obecnemu na pokazie Antoniemu Kalce, dyrektorowi szkoły w Dobieszewie oraz Rafałowi Leśniarkowi, dyrektorowi szkoły w Dziewierzewie.

Na koniec spotkania był czas na osobiste rozmowy z reżyserem. Kilka osób podzieliło się także na forum swoimi rodzinnymi historiami. Była także możliwość zakupu książki Karolewo 1939, autorstwa p. Izabeli Mazonowskiej, wydanej przez IPN Bydgoszcz oraz filmu dokumentalnego Karolewo 1939, wyprodukowanego przez Instytut Filmowy Unisławskiego Towarzystwa Historycznego.

Tekst: Justyna Makarewicz

fot.Robert Koniec