Relacja ze spotkania pt. „Matki Niepodległości”

Po raz pierwszy od listopada 2020 r. dane nam było się spotkać w sali Urzędu Miejskiego w Kcyni, w warunkach, jakie dotychczas towarzyszyły cyklowi „Ciekawość świata”. Po czasie realizowania spotkań w formule on-line mogliśmy się zobaczyć, porozmawiać i wysłuchać wykładu dr Agnieszki Wysockiej. 

Nasza gościni przybliżyła sylwetki kobiet – bohaterek wystawy: One budowały Niepodległą. (Nie)zwykłe kobiety z terenu dzisiejszego województwa kujawsko-pomorskiego.

Wystawa, wypożyczona z Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury, znajduje się na kcyńskim Rynku i do 15 lipca br. można ją samodzielnie zwiedzać. Wystawa została zrealizowana przez Kujawsko-Pomorskie Centrum Kultury w Bydgoszczy w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa 2018. 

Na wstępie dr Agnieszka Wysocka przedstawiła motywy, jakie jej towarzyszyły przy przygotowaniu wystawy. Wskazywała, że w 2018 roku, oprócz świętowania 100-lecia odzyskania niepodległości świętowaliśmy także 100-lecie uzyskania przez kobiety praw wyborczych. Do nadania kobietom praw wyborczych przyczyniła się druga żona Marszałka Piłsudskiego, Aleksandra Szczerbińska-Piłsudska, odważna kobieta, która imponowała Piłsudskiemu swoim zaangażowaniem. W czasie zaborów była tzw. „dromaderką” – tzn. przenosiła zakazane materiały (ulotki) pod odzieżą, ryzykując swoim życiem. 

Pani dr Wysocka wskazywała na różnice w rozwoju poszczególnych terenów – obszar obecnego województwa kujawsko-pomorskiego został podzielony pomiędzy dwa państwa zaborcze: Prusy i Rosję. Różnice w rozwoju wynikały z odrębnego podejścia zaborczych władz do takich kwestii jak edukacja, przemysł, rolnictwo. Znajdowało to swoje odbicie w działalności społecznej kobiet: inaczej ona wyglądała we Włocławku, inaczej w Bydgoszczy. Mogliśmy zapoznać się z biografiami aktywistek – kobiet, które w warunkach zaborczych ograniczeń próbowały prowadzić działalność edukacyjną, nierzadko lawirując pomiędzy ograniczeniami narzucanymi przez zaborcze władze. Tworzyły (od 1911 r.) towarzystwa gimnastyczne „Sokół” – ich żeńskie odpowiedniki, same siebie nazywając „Sokolnicami”, zakładały czytelnie. Zręcznie wykorzystywały fakt, że pruskie władze wielką wagę przywiązywały dla walki z analfabetyzmem i wzmacniania tężyzny fizycznej. Nasza prelegentka przywołała powiedzenie przypisywane Otto von Bismarckowi – „strzeżcie się polskich kobiet”. To matka uczy języka, pamiętajcie Państwo o tym – podkreślała. Zwróciła uwagę na wydarzenie w historii Europy, które wywróciło dotychczasowe role społeczne. Wybuchła I wojna światowa – kobiety musiały objąć takie funkcje, które tradycyjnie były zarezerwowane dla mężczyzn. Pracowały w fabrykach, utrzymywały rodziny i po zakończeniu I wojny światowej nie chciały wracać do życia, które wcześniej prowadziły. Odegrały także bardzo ważną rolę w czasie Powstania Wielkopolskiego – zakładały lazarety, kuchnie polowe, także chwytały za broń. W dalszej części spotkania usłyszeliśmy na temat życia hrabiny Anieli Potulickiej, Ireny Dubiskiej, Jadwigi Dziubińskiej, Gustawy Jareckiej czy bł. Marii Karłowskiej. 

Dr Agnieszka Wysocka wskazywała na trudności przy przygotowaniu wystawy – podstawowa trudność polegała na tym, że nie było fotografii przedstawiających poszczególne bohaterki. Powody były różne – niektóre kobiety – np. hrabina Potulicka – nie lubiły sobie robić zdjęć, inne nie były po prostu fotografowane lub ich podobizny znajdowały się na grupowych zdjęciach. Po zakończeniu wykładu wspólnie obejrzałyśmy wystawę ustawioną na kcyńskim Rynku. 

Zarejestrowany wykład pt. Matki Niepodległości jest dostępny do obejrzenia na kanale Youtube Dźwiękowego Archiwum Kcyni. Polecam zapoznanie się z materiałem.

Tekst i zdjęcia: Justyna Makarewicz/Dźwiękowe Archiwum Kcyni