Unikalność kcyńskiej Kalwarii

Ponad milion złotych kosztowała renowacja unikatowej kalwarii w Sanktuarium Krzyża Świętego w Kcyni. Prace – podjęte z inicjatywy proboszcza ks. kanonika Michała Kosteckiego – były prowadzone w latach 2003-2016.

Na terenie Diecezji Bydgoskiej znajdują się miejsca cieszące się szczególną czcią wiernych – miejsca, gdzie wdzięczność wiernych za otrzymane łaski znalazła swoje ślady w postaci wotów. Do takich miejsc należy malowniczo położona kcyńska świątynia p.w. Wniebowzięcia NMP. Znajduje się tu pochodzący z XV cudowny wizerunek Ukrzyżowanego Pana Jezusa. Łaskami słynący Krzyż przez od wieków cieszy się głęboką czcią mieszkańców Kcyni, jak i przybywających pielgrzymów. Ze względu na ten kult przy klasztorze powstała Kalwaria, którą wraz z klasztorem odbudowali karmelici po pożarze, jaki strawił miasto 1775 r. Kalwaria, zbudowana w kształcie litery „L”, przylega do świątyni tworząc wirydarz. Krużganek składa się z dwóch długich skrzydeł od wschodu i południa oraz krótkich ramion łączących zespół klasztorny od zachodu z wieżą kościoła i od północnego wschodu z sienią przy prezbiterium. W trzech narożnikach usytuowano kwadratowe kaplice. W arkadach ściennych znajdują się stacje drogi krzyżowej.

W latach 2003 – 2016 z inicjatywy obecnego Proboszcza, Księdza Kanonika Michała Kosteckiego prowadzone były prace konserwatorskie mające na celu renowację wyjątkowego zabytku jakim jest kcyńska kalwaria. Celem zadania była ochrona i zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego poprzez przeprowadzenie prac konserwatorskich i restauratorskich przy polichromiach ściennych w krużgankach odpustowych w kościele p.w. Wniebowzięcia NMP w Kcyni.

Przeprowadzenie prac było konieczne ze względu na zły stan zachowania zabytku. Wieloletni destrukcyjny wpływ wilgoci poważnie naruszył malowidła. Dodatkowo w przeszłości kilkakrotnie podejmowano starania nad odnowieniem polichromii, przy czym czyniono to niezgodnie z prawidłowościami sztuki konserwatorskiej, co zamiast uchronić zabytek przed zniszczeniem, powodowało jego degradację (m.in. zamalowano oryginalne zdobienia wokół scen).

Wobec powyższych niezbędne było zrealizowanie prac przy malowidłach uchodzących za jeden z najważniejszych i najcenniejszych zabytków kultury sakralnej na Ziemi Pałuckiej. O znaczeniu krużganku dla regionu, czy szerzej dla kultury polskiej, świadczy wyraźna unikalność zabytku.  Nadmienić należy,  iż należy on do największych w Polsce krużganków z przedstawieniami pasyjnymi.

Nie bez znaczenia jest także autorstwo polichromii, które przypisuje się samemu Antoniemu Smuglewiczowi (1740-1810). Autor ten był jednym z nadwornych malarzy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Jego główne dzieła to przede wszystkim prace z dziedziny zdobnictwa wnętrz (zamek w Podhorcach, Zamek Ujazdowski, pałac w Lubostroniu) oraz dekoracji teatralnych (Teatr Narodowy w Warszawie).

Wykonawcą dzieła przez cały okres była Pracownia Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki „LIM” dr Solida Lim. Łącznie w pracach udział wzięło 98 studentów. Całkowity koszt renowacji zabytku wyniósł 1.146.900,00 zł w tym pozyskane dotacje: 241.000,00 zł Urząd Marszałkowski w Toruniu (środki budżetowe oraz unijne), 125.000,00 zł Urząd Miejski w Kcyni, 190.000,00 zł Wojewódzki Konserwator Zabytków w Toruniu, 23.300,00 zł środki z budżetu powiatu nakielskiego, 566.800,00 zł środki własne Parafii (w tym 20.000,00 zł dar jednej z rodzin).

tekst: Ewa Hałas

foto: Ewa Hałas/ Anna Duda Nowicka